Εις μνήμην των «ηττημένων» ηρώων του Ελληνισμού

Η ιστορία του Ελληνικού έθνους είναι γεμάτη από μεγαλειώδεις νίκες. Νίκες σημαντικές και πολύπλευρες. Νίκες σε επίπεδο πολεμικών συγκρούσεων, νίκες σε επίπεδο επιστημονικής προόδου, νίκες σε επίπεδο καλλιτεχνικό, καθώς και νίκες σε επίπεδο εκπολιτισμού και εξευγενισμού των ανθρωπίνων κοινωνιών. Το έθνος των Ελλήνων όμως, έχει παράλληλα και την εξαιρετική ικανότητα να χάνει με ένδοξο και ηρωικό τρόπο. Έχει την ικανότητα οι πρόσκαιρες ήττες του, να μετατρέπονται σε μακραίωνες νίκες, εξυμνημένες από το σύνολο της οικουμένης. Σήμερα λοιπόν, σκοπεύω να τιμήσω τους «ηττημένους» ήρωες του Ελληνισμού, οι οποίοι μπορεί να μην κατάφεραν να δουν την Ελλάδα ελεύθερη και ισχυρή, μα η ηρωική θυσία τους δε πρέπει και δε δύναται να ξεχαστεί.

Οι «ηττημένοι» αυτοί ήρωες μάλιστα, αξίζουν τον σεβασμό μας, ακριβώς επειδή πολέμησαν για τον Ελληνισμό και τα ιδανικά του, κάτω υπό αντίξοες συνθήκες και γνωρίζοντας ότι τους περιμένει ένα ένδοξο τέλος. Τα παραδείγματα πάρα πολλά κατά την μακραίωνη ιστορία του Ελληνικού έθνους, για αυτό και θα προσπαθήσω να αναφέρω όσο το δυνατόν περισσότερα και ζητώ συγγνώμη, από τους πολλούς ήρωες του Ελληνισμού τους οποίους πιθανότατα δε θα αναφέρω. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν, εξυμνώντας τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, οι οποίοι το 499 π.Χ. βρήκαν το σθένος και το κουράγιο να επαναστατήσουν απέναντι στην κραταιή Περσική αυτοκρατορία και να αγωνιστούν για την ελευθερία τους. Μετά λοιπόν από μακρόχρονη καταπίεση, οι Έλληνες της Μικράς Ασίας ζητούν την ελευθερία και την αυτονομία τους, επηρεασμένοι από το παθιασμένο κήρυγμα του Αρισταγόρα του Μιλήσιου. Ο Αρισταγόρας ο Μιλήσιος, υπήρξε τύραννος της Μιλήτου, ο οποίος καταγόταν από μία ισχυρή οικογένεια της περιοχής. Άνθρωπος φίλαρχος και φιλόδοξος, διαρκώς αναζητούσε νέες δόξες και κάπως έτσι το 501 π.Χ. επιχειρεί να κατακτήσει το νησί της Νάξου με την συνδρομή του Σατράπη Αρταφέρνη, επιχειρώντας να αναβαθμίσει το κύρος του εντός της Περσικής αυτοκρατορίας.

Όταν όμως η εκστρατεία αυτή απέτυχε, ο Αρισταγόρας θορυβήθηκε και θεώρησε πως ο Αρταφέρνης θα επιθυμούσε να τον ανατρέψει και να τον τιμωρήσει για την αποτυχημένη εκστρατεία του. Κάπως έτσι λοιπόν, ο φιλόδοξος τύραννος αποφασίζει να πάψει να συγκρατεί την λαϊκή οργή και να ηγηθεί των συμπατριωτών του σε μία εθνική επανάσταση. Οι Ίωνες είναι αποφασισμένοι να διεκδικήσουν την ελευθερία τους με κάθε κόστος και στέλνουν τον Αρισταγόρα να μεταδώσει το μήνυμα της επαναστάσεως στους συμπατριώτες τους στην κεντρική Ελλάδα. Εκεί όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν όπως θα τα περίμεναν οι βασανισμένοι Έλληνες της Μικράς Ασίας. Οι περισσότερες Ελληνικής πόλεις-κράτη, φοβούμενες τη σύγκρουση με τους Πέρσες, αρνούνται να βοηθήσουν τους Ίωνες στον εθνικοαπελευθερωτικό τους αγώνα. Πάρα ταύτα, η πόλη των Αθηνών, καθώς και η Ερέτρια, αποφάσισαν να συνδράμουν ενεργά στον αγώνα των αδελφών τους στη Μ. Ασία.

Και πράγματι ο αγώνας των Ιώνων για ελευθερία και δημοκρατία, ξεκίνησε. Ξεκίνησε μάλιστα με πολύ σημαντικές και αναπάντεχες επιτυχίες. Τόση ήταν η δυναμική των εξεγερμένων Ελλήνων, έτσι ώστε το 498 π.Χ. ο Ιωνικός στρατός εισέβαλε στην πολύ σημαντική πόλη των Σάρδεων και κατέστρεψε την ιστορική αυτή πόλη ολοσχερώς. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί, πως η αναπάντεχη αυτή επιτυχία των Ελλήνων εξόργισε αφάνταστα τον Δαρείο Α' και ήταν η πρόφαση που έψαχνε ο Βασιλεύς των Περσών για να εκστρατεύσει εναντίον των Ελλήνων λίγα χρόνια αργότερα. Παρά όμως τη μεγαλειώδη αυτή νίκη, τα προβλήματα δεν έλειψαν μεταξύ των Ελλήνων. Η ισχυρή Περσική πίεση λοιπόν, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές έριδες των Ελλήνων, οδήγησε τους Έλληνες της κεντρικής Ελλάδος στη φυγή και κάπως έτσι οι Έλληνες της Μικράς Ασίας και της Κύπρου, έμειναν μόνοι τους.

Ακόμα και τότε όμως, οι αλύγιστοι Ίωνες δεν φυγομάχησαν. Επί μία τετραετία συνέχισαν να αντιστέκονται με απαράμιλλο σθένος και πυγμή και εν τέλει απομονωμένοι και κουρασμένοι, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν, ενώ ο φιλόδοξος Αρισταγόρας πέθανε κατά τη διάρκεια μίας εκστρατείας στη Θράκη.

Όμως του « Έλληνος ο τράχηλος», ανέκαθεν δεν άντεχε τον ξενικό ζυγό και ανέκαθεν αναζητούσε την πολυπόθητη λευτεριά. Προτού λοιπόν φτάσουμε στα νεότερα χρόνια, οφείλουμε να μνημονεύσουμε μερικούς ακόμα ένδοξους ήρωες της Ελληνισμού, οι οποίο φαίνεται να έχουν λησμονηθεί πλήρως στις μέρες μας. Μετά λοιπόν το πέρας του Γ' Μακεδονικού πολέμου το 168 π.Χ. και την ήττα του Περσέως του Μακεδόνος στη Πύδνα, πολλοί θεωρούν ότι η Ελλάς κατέστη μία Ρωμαϊκή επαρχία. Και όμως, οι Έλληνες δεν δείλιασαν να ορθώσουν το ανάστημα τους ούτε ενώπιον της πανίσχυρης και ακμάζουσας Ρώμης. Μπορεί κάποιοι ευγενείς της εποχής να απολάμβαναν τα προνόμια της φιλίας τους με τους Ρωμαίους, μα η πλειοψηφία των απλών Ελλήνων, καθώς και των πατριωτών της αριστοκρατικής τάξεως, δεν έπαψαν να ονειρεύονται την αποτίναξη του ρωμαϊκού ζυγού.

Το νέο λοιπόν απελευθερωτικό κίνημα, είχε ως ηγέτες του, στην Αχαΐα: τους Δίαιο και Κριτόλαο (εκπρόσωποι της αντιρωμαικής παράταξης της Αχαϊκής συμπολιτείας, οι οποίοι έζησαν πολλά χρόνια στη Ρώμη ως πολιτικοί όμηροι μετά τον Γ' Μακεδονικό πόλεμο), ενώ ηγέτης του απελευθερωτικού κινήματος στη Μακεδονία, υπήρξε ο Ανδρίσκος. Η ιστορία του Ανδρίσκου αξίζει μάλιστα ιδιαίτερης προσοχής, καθώς ομιλούμε για έναν Έλληνα της Μικράς Ασίας ( Αδραμύττιο), ο οποίος υπήρξε γιος ενός ταπεινού υφασματέμπορου από την Κρήτη, μα ήταν τόσο φιλόδοξος και τόσο ικανός, ώστε κατόρθωσε να ανέλθει στο θρόνο του Μακεδονικού βασιλείου, ισχυριζόμενος πως ήταν ο χαμένος υιός του βασιλέως Περσέως (Φίλιππος Στ')

Ο δε Ανδρίσκος επέτυχε αξιοθαύμαστα στρατιωτικά επιτεύγματα, καθώς κατόρθωσε, με τη βοήθεια των σκληροτράχηλων και ανυπότακτων Θρακών να απελευθερώσει τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία από τους γηγενείς και ξένους τυράννους της, ενώ πέτυχε μεγαλειώδεις νίκες απέναντι στον Ρωμαϊκό στρατό. Αξίζει δε να αναφερθεί, πως τη σημαντικότερη νίκη του απέναντι στους Ρωμαίους την πέτυχε στον Όλυμπο της Θεσσαλίας (θρησκειολογικοί συμβολισμοί που ενθάρρυναν τον αγώνα του)  εναντίον του πολυπληθούς στρατού του Ιουβέντιου Θάλνα ( ο οποίος έπεσε νεκρός στη μάχη αυτή).

Στο δε μέτωπο της Αχαϊκής συμπολιτείας, οι Δίαιος και Κριτόλαος, αφού απαλλάχτηκαν από την παρουσία του Ρωμαιόδουλου Καλλικράτη, επιχείρησαν να ισχυροποιήσουν και πάλι την πολιτεία τους. Προσάρτησαν την Σπάρτη ( η οποία βρίσκονταν υπό καθεστώς Ρωμαϊκής προστασίας) και κατόρθωσαν να συγκροτήσουν ένα αξιόμαχο στρατιωτικό σώμα. Οι απρόσμενες και σημαντικές αυτές επιτυχίες, όπως είναι λογικό θορύβησαν τους Ρωμαίους και αυτοί ανέθεσαν στον ικανότατο πραίτορα Κοίντο Καικίλιο Μέτελλο την πάταξη κάθε εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος εντός του Ελλαδικού χώρου. Και πράγματι ο Μέτελλος διαθέτοντας ένα ικανότατο και πολυσύνθετο εκστρατευτικό σώμα ( και με τη ναυτική συνδρομή του ισχυρού στόλου, του βασιλείου της Περγάμου), κατόρθωσε να εξουδετερώσει τον στρατό του Ανδρίσκου στη Πύδνα, ενώ στη Σκάρφεια κατόρθωσε να συντρίψει τον Κριτόλαο και το στρατιωτικό του σώμα. Και εάν το πτώμα του Κριτόλαου δε βρέθηκε ποτέ, ο Ανδρίσκος δυστυχώς προδόθηκε από έναν Θράκα ηγεμόνα ( Βύζης) και οδηγήθηκε στη Ρώμη, όπου βρήκε μαρτυρικό θάνατο, αφού πρώτα διασύρθηκε από το Ρωμαϊκό πλήθος ( βίοι παράλληλοι με τον Περσέα).

Το δε όνειρο της εκδίωξης των Ρωμαίων από τον Ελλαδικό χώρο, έληξε στη μάχη της Λευκόπετρας. Εκεί, παρά τις γενναίες προσπάθειες που κατέβαλλαν ο Δίαιος και οι περίπου δεκαπέντε χιλιάδες στρατιώτες του ( πολλοί εξ 'αυτών δούλοι, οι οποίοι απελευθερώθηκαν και αγωνίστηκαν για την ελευθερία του έθνους), το μοιραίο τέλος ήλθε, ο Δίαιος πανικόβλητος κατέφυγε στην πατρίδα του τη Μεγαλόπολη και αυτοκτόνησε, αφού πρώτα σκότωσε τη γυναίκα του, ενώ οι Έλληνες κατέβαλλαν δυσβάσταχτο φόρο ανθρώπινου και πολιτισμικού αίματος, για την γενναία αντίσταση που προέβαλαν στην πανίσχυρη και αμείλικτη Ρώμη ( καταστροφή Κορίνθου κ.α.).

Ασφαλώς ο Ελληνισμός δεν «έσβησε» μετά από αυτή την ηρωική μάχη. Οι Έλληνες συνέχιζαν να πρωταγωνιστούν και να διαπρέπουν στο πεδίο των επιστημών, των τεχνών και των γραμμάτων. Το Ελληνικό πνεύμα συνέχισε να κυριαρχεί και κάπως έτσι νομοτελειακά οδηγηθήκαμε στην περίφημη Ρωμανία ή Γραικία ή αυτοκρατορία των Ρωμαίων, όπως αποκαλούταν η αυτοκρατορία που εμείς σήμερα αποκαλούμε με συμβατικό τρόπο « Βυζαντινή». Μία αυτοκρατορία η οποία ποτέ δεν απαρνήθηκε τις Ρωμαϊκές της καταβολές ( καθώς και τη δόξα και το κύρος που αυτές συμπεριλάμβαναν), μα η οποία στην πραγματικότητα ήταν μία Ελληνορωμαϊκή αυτοκρατορία, βασισμένη στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Στη νέα λοιπόν πραγματικότητα που δημιούργησε ο χριστιανισμός στον κόσμο μας, οι Έλληνες όφειλαν να βρουν τη θέση και τον ρόλο τους. Κάπως έτσι λοιπόν και αφού ο όρος Έλλην ταυτίστηκε με τον ειδωλολάτρη, κατόρθωσαν να διατηρήσουν την εθνική του συνείδηση, μαθαίνοντας την Ελληνική γλώσσα και λαμβάνοντας ελληνοπρεπή παιδεία, όπως μας πληροφορεί και ο υστεροβυζαντινός φιλόσοφος, Πλήθων Γεμιστός): «Εσμέν Έλληνες το γένος, ως η τε φωνή και η πάτριος παιδεία μαρτυρεί». Καθώς όμως ο όρος Έλλην στοχοποιήθηκε κατ' αυτόν τον τρόπο, οι Έλληνες, έπρεπε να βρουν έναν άλλον τρόπο για να διατηρήσουν την εθνική τους ιδιαιτερότητα και την εθνική τους συνείδηση. Παραδοσιακές Ονομασίες λοιπόν, όπως Ίωνες και Γραικοί, αποτέλεσαν για αυτούς τον ιδανικό τρόπο για να διατηρήσουν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της φυλής τους και να εξασφαλίσουν την ιστορική τους συνέχεια. Διότι η ονομασία «Γραικός» όχι μόνο υποτιμητική δεν μπορεί να θεωρηθεί για το έθνος μας, μα θα πρέπει να λαμβάνετε ως τίτλος τιμής, καθώς δηλώνει την μακραίωνη και ένδοξη ιστορία της φυλής μας. Διότι όπως μας πληροφορεί και ο Αριστοτέλης στα «μετεωρολογικά» του, αλλά και όπως μαθαίνουμε από το πάριο χρονικό: «πρώτον μεν Γραικοί νυν δε Έλληνες»

Η σύντομη αυτή παρέμβαση έγινε για να δείξουμε ότι οι Έλληνες ανέκαθεν γνώριζαν να αντιστέκονται. Για τους Έλληνες τα πολιτισμικά επιτεύγματα, η θαυμαστή τους γλώσσα και τα σπουδαία ιστορικά τους κατορθώματα, ανέκαθεν υπήρξαν πηγή εμπνεύσεως και ιστορικής συνέχειας. Κάπως έτσι λοιπόν και παρά την πτώση της βασιλεύουσας το 1453, οι Έλληνες δεν έπαψαν ποτέ να αγωνίζονται για την λευτεριά. Ο δε αγώνας τους, ήταν ηρωικός και αξιοθαύμαστος, ακριβώς επειδή ήταν πολυμέτωπος. Από τη μία επρόκειτο για έναν αγώνα εθνικής επιβίωσης (γλωσσική και πολιτισμική συνέχεια του έθνους), στον οποίο συνέβαλλαν τα μέγιστα η Ελληνορθόδοξη εκκλησία, αλλά και οι Έλληνες καραβοκύρηδες που μετέφεραν από τη Δύση την συμπυκνωμένη αρχαιοελληνική και σύγχρονη γνώση, καθώς και οι μεγάλοι διανοητές του γένους, όπως ο Ρήγας Βελεστινλής, ο Αδαμάντιος Κοραής και άλλοι πολλοί.

Όμως και στο κομμάτι της ένοπλης αντίστασης, οι Έλληνες δεν έπαψαν ποτέ να αντιστέκονται. Είτε κατοικώντας «μονάχοι σαν λιοντάρια στις ράχες στα βουνά», είτε συμμετέχοντας σε πολεμικές συρράξεις, στόχος των οποίων ήταν η εξασθένιση της πανίσχυρης Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τα παραδείγματα πολλά, μα θα αναφέρω τα πιο σημαντικά. Οι περίφημοι βενετουρκικοί πόλεμοι, αποτέλεσαν μία απέλπιδα προσπάθεια των Ελλήνων να αντισταθούν στην ακμάζουσα οθωμανική αυτοκρατορία. Ο δε τρόπος με τον οποίο οργανώθηκε ο Α Βενετοτουρκικός πόλεμος ( 1463-79), κατόπιν έντονων διπλωματικών διεργασιών του Έλληνος καρδιναλίου Βησσαρίωνος και με την ενεργή συμμετοχή των Μανιατών και των Αρκάδων, αποδεικνύει τον διακαή πόθο των Ελλήνων για ελευθερία. Η δε θυσία των Μιχάλη Ράλλη ( ηγήθηκε της προσπάθειας απελευθέρωσης της Πάτρας από τον Οθωμανικό ζυγό και θανατώθηκε με φρικτό τρόπο), του μητροπολίτη Πατρών Νεοφύτου ( ήταν αυτός που οργάνωσε την πολιορκία της Πάτρας, με σκοπό την απελευθέρωση της πόλεως και βρήκε εξίσου μαρτυρικό θάνατο), μα και όλων των Ελλήνων που αγωνίστηκαν στους συνολικά επτά Βενετοτουρκικός πολέμους, αναζητώντας έναν τρόπο για να κερδίσουν και πάλι την ελευθερία τους, αξίζει της προσοχής και της απεριόριστης τιμής μας.

Και οι αγώνες των Ελλήνων απέναντι στον Οθωμανικό ζυγό δεν έπαψαν ούτε τότε. Ακολούθησαν τα περίφημα «Ορλωφικά (σύγκρουση Ρωσίας-Τουρκίας με ενεργή συμμετοχή των Ελλήνων στο ομόθρησκο Ρωσικό στρατόπεδο), κατά τη διάρκεια των οποίων χιλιάδες Έλληνες μαρτύρησαν για χάρη της πίστεως και της πατρίδας τους, με τον μητροπολίτη Λακεδαιμονίας Ανανία Λαμπράδη, να αποτελεί έναν από τους πιο γνωστούς εθνομάρτυρες του κινήματος αυτού.

Και πάλι όμως οι αγώνες των Ελλήνων για ελευθερία δεν σταμάτησαν. Η δεκαπενταετής ένοπλη αντίσταση των Σουλιωτών στον Αλή Πασά, η οποία εξυμνήθηκε από την Ελληνική νομαρχία (λόγιο διαφωτιστικό έργο της εποχής ο συγγραφέας του οποίου παρέμεινε ανώνυμος) και άλλα ακόμα πολλά ένοπλα κινήματα των Ελλήνων απέναντι στον Οθωμανικό ζυγό, δεν πρέπει ποτέ να λησμονηθούν και δεν πρέπει ποτέ να ξεχαστούν.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης λοιπόν, καθώς και ο Νικηταράς ο Τουρκοφάγος, η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, και εν τέλει η συντριπτική πλειοψηφία των αγωνιστών 21', τους οποίους τιμούμε αυτές τις μέρες, έχασαν στους προαναφερθέντες πολέμους ένα ή και περισσότερα μέλη της οικογενείας τους. Η εθνεγερσία του 21 λοιπόν δεν έγινε σε μία μέρα. Αντιθέτως, ήταν το αποτέλεσμα μακραίωνων αγώνων του Ελληνισμού για δικαίωση, το αποτέλεσμα της πίστεως των προγόνων μας στην θεία πρόνοια ( «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», αλλά και το αποτέλεσμα της προσωπικώς οργής και μανίας που όπλισε τα χέρια των Ελλήνων το 21' και που τους βοήθησε να μην υποχωρήσουν. Να μην υποχωρήσουν μέχρι να δικαιώσουν τις θυσίες των προγόνων τους. Μέχρι να παραδώσουν στα παιδιά τους μία ελεύθερη Ελλάδα και μέχρι να τους κληροδοτήσουν την εντολή να πολεμήσουν για την απελευθέρωση των αλύτρωτων αδερφών τους.

Η ιστορία αδιαμφισβήτητα λοιπόν, γράφεται από τους νικητές. Μα εάν δεν βιώσεις την απώλεια, δεν πρόκειται να φτάσεις ποτέ στη νίκη. Οφείλουμε λοιπόν όλοι μας να τιμούμε τους «ηττημένους» ήρωες του έθνους μας. Τους ανθρώπους οι οποίοι δεν μπόρεσαν να περιμένουν να ωριμάσουν οι συνθήκες, για να διεκδικήσουν την ελευθερία τους και μαρτύρησαν με χαρά και υπερηφάνεια για χάρη της εθνικής και της ατομικής τους ελευθερίας και ανεξαρτησίας!

Τιμή και δόξα λοιπόν σε κάθε Έλληνα και σε κάθε Ελληνίδα, που θυσιάστηκε για να παραδώσει μία ελεύθερη πατρίδα στα παιδιά του. Τιμή, δόξα σε κάθε ήρωα που ακολούθησε την προτροπή του στωικού φιλοσόφου Επίκουρου, η οποία λέει πως: «Όταν πρόκειται να κινδυνέψεις για την πατρίδα σου ή για έναν φίλο, μη ρωτάς το μαντείο αν πρέπει να κινδυνέψεις»!

Υ.Γ. Σας ευχαριστούμε για όλα και σας υποσχόμαστε ότι η θυσία σας και οι αγώνες σας δεν πρόκειται να ξεχαστούν!