Η εθνεγερσία των Ελλήνων μέσα από τις σελίδες της «Ελληνικής σάλπιγγος»
Η επέτειος των 200 ετών από τον ξεσηκωμό του γένους, συνδέεται με μία περίοδο ιδιαιτέρως κρίσιμη, για το μέλλον της πατρίδος μας. Η Ελλάς καλείται να δώσει για ακόμα μια φορά έναν πολυμέτωπο αγώνα και εμείς, τα τέκνα αυτής της υπεροχής χώρας, οφείλουμε να ήμαστε έτοιμοι να δώσουμε τους πολυμέτωπους αυτούς αγώνες, εμπνεόμενοι από τους ένδοξους αγώνες των προπατόρων μας. Η επέτειος των 200 ετών από την εθνεγερσία των Ελλήνων απέναντι στον Οθωμανικό ζυγό, μας προσφέρει μία ιδανική ευκαιρία να μάθουμε την ιστορία μας μέσα από τις μαρτυρίες αυτών που την έγραψαν με το σπαθί και τον λόγο τους. Μας προσφέρει μία ιδανική ευκαιρία να μάθουμε για ποιους λόγους το Ελληνικό έθνος κέρδισε τον καθολικό σεβασμό των υπολοίπων εθνών και γιατί εν τέλει οφείλουμε να αισθανόμαστε υπερήφανοι που ήμαστε Έλληνες.
Η εφημερίς « Σάλπιγξ Ελληνική» λοιπόν, είναι μία πρωτότυπη πηγή του έπους του 21', εις την οποίαν αποτυπώνονται με καταπληκτική ακρίβεια, τα ιδεώδη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνος του 21'. Είμαι δε βαθύτατα πεπεισμένος, ότι μία σύντομη αναδρομή στην ιστορία της πρώτης αυτής έντυπης εφημερίδας που οι ελεύθεροι Έλληνες εξέδωσαν τον Αύγουστο του 1821 στην Καλαμάτα, θα σας πείσει πως τα λεγόμενα μου είναι ακριβή και δεν περιέχουν την παραμικρή δόση συναισθηματικής ή και ηθελημένης υπερβολής.
Ας ταξιδέψουμε λοιπόν πίσω στο 1821 και ας δούμε τους Έλληνες να ξεσηκώνονται απέναντι στον Οθωμανό τύραννο. Ας δούμε τον Αλέξανδρο Υψηλάντη βαδίζοντας στα χνάρια του Ιουλίου Καίσαρα, να διαβαίνει τον Προύθο ποταμό, να εισέρχεται στο Ιάσιο της Μολδοβλαχίας και με την περίφημη προκήρυξη « Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», να καλεί τους συμπατριώτες του να ξεσηκωθούν και να αποτινάξουν τον Οθωμανικό ζυγό. Ας δούμε τους Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, Γρηγόριο Παπαφλέσσα και τον Νικηταρά (τον Αχιλλέα του 21') να απελευθερώνουν την Καλαμάτα. Ας δούμε τον Αθανάσιο Διάκο να υψώνει το λάβαρο της επαναστάσεως στη Λιβαδειά. Ας δούμε επίσης τους ηρωικούς Ψαριανούς να υψώνουν το λάβαρο της επαναστάσεως και στη συνέχεια ας δούμε τους Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως, της Μικράς Ασίας και της Κύπρου να σφαγιάζονται. Ας δούμε τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε', τον αρχιεπίσκοπο Κύπρου Κυπριανό και πολλούς ακόμα Έλληνες να μαρτυρούν υπέρ πίστεως και πατρίδος. Ας δούμε τον Μάρκο Μπότσαρη και τους αδάμαστους Σουλιώτες του να διαπρέπουν στην Ήπειρο και παράλληλα ας δούμε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο μαζί με 120 ακόμα παλικάρια να σταματούν τον πολυπληθέστερο στρατό του Ομέρ Βρυώνη, στο έπος της Γραβιάς. Εν τέλει Ας δούμε τους νεαρούς Έλληνες φοιτητές που πολέμησαν υπέρ της πατρίδας τους στη Μολδοβλαχία ( οι ξακουστοί ιερολοχίτες), να πέφτουν ηρωικά μαχόμενοι και ας δούμε την επανάσταση στη Μολδοβλαχία να σβήνει, με την τελευταία επική μάχη που ο Γεωργάκης Ολύμπιος και ο Ιωάννης Φαρμάκης έδωσαν στη Μονή Σέκκου.
Αφού λοιπόν δούμε αυτά και αφού εισέλθουμε στο κλίμα του αγώνος, ας μεταβούμε στην Καλαμάτα και ας δούμε τον Δημήτριο Υψηλάντη να καταφτάνει ενθουσιασμένος στην πόλη, φέροντας μαζί του έναν πολύτιμο τεχνολογικό εξοπλισμό, που με δικά του χρήματα προμηθεύτηκε. Όπως είναι λογικό, οι επαναστατημένοι Έλληνες ξαφνιάζονται με το θέαμα που συναντούν και διερωτώνται: « Τι είδους όπλα είναι αυτά που κουβαλάει μαζί του ο αρχιστράτηγος Υψηλάντης»; Μήπως όπλα προηγμένη τεχνολογίας προορισμένα για τον πανίσχυρο Ρωσικό στρατό; Τότε, ο Δημήτριος Υψηλάντης, η χαρισματική αυτή προσωπικότητα, εξήγησε στους αγνούς συμπατριώτες του ότι ο εξοπλισμός αυτός θα τους βοηθούσε να εκδώσουν μία δική τους εφημερίδα. Τους προσδιόρισε δε την εφημερίδα, ως ένα πανίσχυρο όπλο κατά της τυραννίας. Πιο ισχυρό και από τα καριοφίλια που κράδαιναν στα χέρια τους!
Ο Δημήτριος Υψηλάντης λοιπόν πρόσφερε τα μέσα και στη συνέχεια ο Θεόκλητος Φαρμακίδης, ένας ιερέας με αξιοθαύμαστες σπουδές και πολύπλευρη μόρφωση, προσέφερε την εμπειρία του, έτσι ώστε η πρώτη εφημερίδα των ελευθέρων Ελλήνων να καταστεί απτή πραγματικότητα. Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης βλέπετε, ήταν ένας ακόμα ιερέας, ο οποίος με πάθος υπηρέτησε τον Θεό και την πατρίδα του. Τέτοιο το πάθος του δε για την αφύπνιση και την πνευματική καλλιέργεια των συμπατριωτών του, έτσι ώστε το 1818 σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Κοκκινάκη συνέχισαν την έκδοση του περιοδικού «Λόγιος Ερμής». Ενός έντυπου του οποίου η έκδοση γινόταν στη Βιέννη, και το οποίο διαμόρφωσε σε σημαντικό βαθμό το πνευματικό υπόβαθρο του αγώνος και απηχούσε ως επί το πλείστον τις θέσεις του δυτικόφιλου Αδαμάντιου Κοραή.
Κάπως έτσι λοιπόν, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης έγινε ο συντάκτης της πρώτης εφημερίδας των Ελλήνων και κατά κάποιον τρόπο ο «πατέρας» της ελληνικής δημοσιογραφίας. Ο ίδιος μάλιστα αιτιολογεί την απόφαση του να συνδράμει στο καινοτόμο αυτό εγχείρημα, με τρόπο αξιέπαινο και αξιομνημόνευτο: « Εις τας παρούσας περιστάσεις της Ελλάδος, ότε το ελληνικόν γένος, μη υπομένον τον βαρύν της τυραννίας ζυγόν, τον οποίον έφερεν αναξίως αιώνας ολόκληρους, απεφάσισεν υπό την προστασία της Θείας Πρόνοιας, να πιάση τα όπλα, διά να αναλάβη την οποίαν απώλεσεν αυτονομίαν, είναι αναγκαιότατη εφημερίς εις την Ελλάδα εκδιδομένη».
Και αφού λοιπόν είδαμε το πώς, το γιατί και από ποιους ιδρύθηκε η πρώτη εφημερίδα των επαναστατημένων Ελλήνων, ας δούμε και το ιδεολογικό περιεχόμενο της εφημερίδος αυτής. Αρχικά να αναφέρω, ότι κυκλοφόρησαν τρία φύλλα της εφημερίδας αυτής, προτού ο Θεόκλητος Φαρμακίδης ανακοινώσει την παύση της λειτουργίας της, με την εξής αιτιολόγηση: «δεν ενέδωσα εις το δεσποτικόν μέτρον τής προεξετάσεως». Ήδη όμως στο σύντομο χρονικό διάστημα λειτουργίας της, κατόρθωσε να μεταφέρει σε εμάς τους νεότερους με αριστοτεχνικό και σαφή τρόπο, το κλίμα που επικρατούσε ανάμεσα στους ξεσηκωμένους Έλληνες.
Στο πρώτο φύλλο λοιπόν, ο Θεόκλητος Φαρμακίδης εξηγεί τους λόγους ιδρύσεως της εφημερίδας αυτής, τις ιδεολογικές της στοχεύσεις και διάφορες άλλες τεχνικές λεπτομέρειες, ενώ στη συνέχεια καθιστά σαφές το ιδεολογικό περιεχόμενο του αγώνος, παραθέτοντας την επαναστατική προκήρυξη του πρίγκιπος Αλεξάνδρου Υψηλάντου, με τον περίφημο τίτλο-σύνθημα: « Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Στην τρισέλιδη αυτή προκήρυξη, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης επιτυγχάνει να υπενθυμίσει στους Έλληνες το ένδοξο παρελθόν τους. Επιτυγχάνει να τους θυμίσει πως οι πρόγονοι τους κέρδισαν τους Πέρσες, πολεμώντας και εκείνοι υπέρ βωμών και εστιών ( υπέρ πίστεως και πατρίδος), ενώ φέρνει ως παραδείγματα πατριδοφροσύνης και γενναιότητας, ήρωες του βεληνεκούς του Θεμιστοκλέους και του Λεωνίδα. Έπειτα αναφέρει διάφορους ήρωες της δημοκρατίας, οι οποίοι διέλυσαν πανίσχυρες τυραννίδες, με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα αυτά του Θρασύβουλου της Φυλής, του Τιμολέοντος του Κορίνθιου, ο οποίος έσωσε τους Έλληνες της Σικελίας από την Καρχηδονιακή απειλή, επανέφερε τους δημοκρατικούς θεσμούς κ.α.
Παράλληλα όμως, δε λησμονεί να δώσει στους συμπατριώτες του ελπίδα σχετικά με το παρόν. Δε λησμονεί να θυμίσει στους συμπατριώτες πως οι φιλελεύθεροι Ισπανοί, κατόρθωσαν να νικήσουν τον πανίσχυρο τυραννικό στρατό του μεγάλου Ναπολέοντος. Τονίζει μάλιστα ότι: « Οι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης ενασχολούνται εις την αποκατάστασιν της ιδίας ευδαιμονίας· και πλήρεις ευγνωμοσύνης διά τας προς αυτούς των Προπατόρων μας ευεργεσίας, επιθυμούσι την ελευθερίαν της Ελλάδος». Την ίδια στιγμή, καλεί τους Έλληνες να δουν ότι η Οθωμανική αυτοκρατορία βρίσκεται σε παρακμή και ότι αδυνατεί να πατάξει το αλύγιστο Ελληνικό φρόνημα και ταυτόχρονα του ζητεί να δουν την ελεεινή κατάσταση όπου έχουν περιέλθει. Τους καλεί να δουν τους λεηλατημένους ναούς, τις γκρεμισμένες οικίες τους, αλλά και τα παιδιά τους τα οποία μετατράπηκαν σε σκλάβοι του τυράννου. Υπενθυμίζοντας τους λοιπόν τους αμέτρητους λόγους που έχουν για να επαναστατήσουν και καλώντας τους να συγκροτήσουν « ύψιστη βουλή», στην οποία θα λογοδοτούν όλοι οι Έλληνες, αποδεικνύει το θρησκευτικό, δίκαιο και δημοκρατικό περιεχόμενο του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνος.
Στο δεύτερο φύλλο, ενημερωνόμαστε για την πολιορκία της Τριπολιτσάς, η οποία είναι θέμα χρόνου να απελευθερωθεί και παράλληλα βλέπουμε μία συγκινητική επιστολή του Δημητρίου Υψηλάντη προς τους επαναστατημένους κατοίκους της Λιβαδειάς, οι οποίοι φιλονικούν μεταξύ τους. Στην προσπάθεια του μάλιστα να αναδείξει τους λόγους για τους οποίους οι Έλληνες πρέπει να παραμένουν ενωμένοι, ορθώς διαπιστώνει: « Όλοι είμεθα ενωμένοι με την αυτήν ουράνιον πίστιν. Όλοι είμεθα μέλη του αυτού γένους. Όλοι κατά το μάλλον και ήττον ετυραννούμεθα και όλοι μέλλομεν να απολαύσωμεν τα αγαθά της ευνομίας. Δια τι λοιπόν να μην είμαστε ενωμένοι»;
Στο τρίτο φύλλο της εφημερίδας, περιγράφεται η επική νίκη των Ελλήνων στα βασιλικά της Φθιώτιδας, καθώς και η αριστεία του Ιωάννη Γκούρα στο πεδίο της μάχης, ενώ στο τέλος βλέπουμε την επιστολή τού Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και τής Μεσσηνιακής Συγκλήτου, προς τα Ευρωπαϊκά Κράτη, εις την οποία δηλώνεται η απόφαση που έλαβαν σύσσωμοι οι Έλληνες: « όλοι απεφασίσαμεν ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν. Για αυτό το λόγο προσκαλώμεν την συνδρομήν και βοήθεια όλων των εξευγενισμένων Ευρωπαϊκών γενών, ώστε να δυνηθώμεν να φθάσωμεν ταχυτέρως εις τον ιερόν και δίκαιον σκοπόν μας και να λάβωμεν τα δίκαια μας και να ανανεώσωμεν το ταλαιπωρημένον Ελληνικόν γένος μας».
Δεν ξέρω εάν και εσείς αισθάνεστε την ίδια συγκίνηση που αισθάνομαι και εγώ φτάνοντας στον επίλογο του άρθρου αυτού, όμως ελπίζω να κατανοήσαμε όλοι μας, ότι έχουμε ιερή υποχρέωση να διαφυλάξουμε τους δίκαιους και τους ιερούς σκοπούς των προγόνων μας. Έχουμε την υποχρέωση να σεβόμαστε τη θρησκεία που μας κράτησε ενωμένους και έδωσε σημαντική ώθηση στον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα. Έχουμε την υποχρέωση να διαφυλάξουμε την ορθή και εποικοδομητική λειτουργία της «υψίστου βουλής» που ο Αλέξανδρος Υψηλάντης οραματίστηκε και παράλληλα έχουμε την υποχρέωση να ήμαστε ελευθερόφρονες και να μεριμνούμε για την πνευματική μας καλλιέργεια. Διότι έθνος απαίδευτων πολιτών, όπως πολύ σωστά αντιλήφθηκαν οι ήρωες του 21', όσο ισχυρό και αν φαίνεται, είναι χτισμένο σε σαθρά θεμέλια και κάποια στιγμή νομοτελειακά θα καταρρεύσει.