Ο Έντιμος Εθνικισμός του δεκάτου ενάτου αιώνος και το ιδεολογικό του περιεχόμενο
Είναι γνωστός σε όλες και σε όλους ο άτυπος κανών της επιστήμης, πως η επιστημονική γνώση διαρκώς μεταβάλλεται. Μέρα με τη μέρα, μήνα με το μήνα, χρόνο με το χρόνο και τα σχετικά, προστίθενται νέα δεδομένα, τα οποία είτε αναιρούν και επαναπροσδιορίζουν ένα επιστημονικό δεδομένο είτε απλώς τον ενισχύουν και τον εδραιώνουν. Άρα είναι αυτονόητο πως η πολιτική επιστήμη, ασφαλώς και δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση, σε αυτό τον βασικό επιστημονικό κανόνα.
Η πολιτική επιστήμη λοιπόν εκτός όλων των άλλων, μελετά και τα διάφορα ιδεολογικά ρεύματα της εκάστοτε εποχής. Ιδεολογικά ρεύματα που καθόρισαν τον κόσμο και δημιούργησαν ένα πεδίο ιδεολογικής, άρα και πολιτικής αντιπαραθέσεως. Έπειτα από το Αναγεννησιακό και το διαφωτιστικό κίνημα και κυρίως μετά τη Γαλλική επανάσταση, παρουσιάστηκε ένας κυκεώνας νέων ιδεών και πολιτικών ρευμάτων. Πολιτικών ρευμάτων με έντονη διάθεση για ρήξη με το δυναστικό παρελθόν και την εγκαθίδρυση ενός δίκαιου μέλλοντος. Πιο συγκεκριμένα, ο δέκατος ένατος αιώνας, υπήρξε σταθμός στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ήταν η χρονική και ιστορική περίοδος, κατά την οποία γεννήθηκαν, οι ιδεολογίες του σήμερα. Φιλελευθερισμός, Κομμουνισμός, Εθνικισμός, έκαναν την εμφάνιση τους. Οι ιδεολογίες αυτές, ήταν ουσιαστικά, μία κραυγή αγωνίας του πληθυσμού, για την επίσπευση του αναπόφευκτου τέλους της φεουδαρχικής και δυναστικής κυρίαρχης ιδεολογίας. Ιδεολογίες, εντελώς αντίθετες μεταξύ τους, αλλά με κοινή ιδεολογική «μήτρα» και αρχικό σκοπό εάν θέλετε. Με το άρθρο μου αυτό λοιπόν, επιχειρώ να δώσω μία δική μου εξήγηση για το ιδεολογικό φαινόμενο του εθνικισμού, τις συνθήκες υπό τις οποίες δημιουργήθηκε, αλλά και την εξέλιξη του κατά το πέρας των αιώνων.
Ο εθνικισμός, προήλθε ως αποτέλεσμα του αναγεννησιακού και διαφωτιστικού κινήματος το οποίο προανέφερα. Ως το φυσικό επακόλουθο της μελέτης κειμένων της κλασικής περιόδου, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην εδραίωση των κινημάτων αυτών. Ήταν μια ιδεολογία, η οποία αρνήθηκε τις τυραννικές και δυναστικές ομοσπονδίες κρατών. Επιδίωξε αρχικώς την αφύπνιση του εθνικού συναισθήματος των υπόδουλων εθνών κρατών και στη συνέχεια την δημιουργία οργανωμένων επαναστατικών κινημάτων, τα οποία θα υπερνικούσαν τις δυναστικές τυραννίδες. Οι Ιταλοί Καρμπονάροι, οι Έλληνες επαναστάτες και μετέπειτα όλοι οι λαοί των Βαλκανίων, οι Ισπανοί που αντιστάθηκαν στην ναπολεόντεια κυριαρχία, οι Πολωνοί εθνικιστές κ.α. αγωνίστηκαν για χάρη των προγόνων και της ιστορίας τους, απέναντι σε ισχυρές και φεουδαρχικές αυτοκρατορίες, όπως η Οθωμανική, η Αυστρουγγρική, η Ναπολεόντεια κ.α. Να σημειώσω επίσης ότι εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, υπήρξαν σε όλη την υφήλιο. Η διάδοση της εθνικιστικής ιδεολογίας, ήταν και αυτή που συνέβαλλε σε σημαντικό βαθμό, ώστε αποικίες της Γαλλικής και Βρετανικής αυτοκρατορίας, να ανακτήσουν τη χαμένη εθνική τους συνείδηση και να κατορθώσουν έπειτα από μακροχρόνιους αγώνες, να αποτινάξουν το ζυγό της αποικιοκρατίας σε ολόκληρη την υφήλιο. Με λίγα λόγια, το κίνημα του εθνικισμού, συνέβαλλε καθοριστικά στη διαμόρφωση του κόσμου, όπως εμείς σήμερα τον έχουμε στο μυαλό μας.
Ο Εθνικισμός ξεκίνησε επομένως, ως ένα ιδεατό εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα με εθνικές και κοινωνικές προεκτάσεις. Ο εθνικισμός του δεκάτου ενάτου αιώνος, υπήρξε ένα κίνημα, το οποίο συνέβαλλε τα μέγιστα στην «αποκαθήλωση» του αυτοκρατορικού και αποικιοκρατικού μοντέλου διακυβέρνησης, που είχε επικρατήσει κατά τους προηγούμενους αιώνες. Άνθρωποι από όλες τις κοινωνικές τάξεις, επιτέλους κατάφεραν να ενωθούν, υπό την σκέπην ενός κοινού ιδανικού. Ενός κοινού οράματος. Το κοινό όραμα της εθνικής απελευθέρωσης, το κοινό όραμα της εθνικής ανεξαρτησίας, το κοινό όραμα για την αποτίναξη του ξενοκρατικού τυραννικού ζυγού, ήταν ένας σκοπός που μπόρεσε να επιφέρει μία αναγκαία κοινωνική συμφιλίωση. Δεν έλειψαν ούτε και λείπουν ασφαλώς οι διαφωνίες και οι εμφύλιες διαμάχες, μα ο παράγων ΕΘΝΟΣ, ο παράγων « η γη των προγόνων μας», πάντοτε αποτελεί έως και σήμερα πυλώνα ενωτικό για την συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών ενός έθνους-κράτους.
Ποια η πορεία του εθνικισμού στην πορεία του χρόνου όμως; Σίγουρα όχι η αναμενόμενη. Ο εθνικισμός ταυτίστηκε με τη μισαλλοδοξία και τις άναρθρες ρατσιστικές κραυγές. Ο εθνικισμός ( ο ενεργός αγώνας δηλαδή για την επικράτηση των ιδεών και των αξιών ενός έθνους), μετετράπη σε εξιλαστήριο θύμα ακραίων ρατσιστικών και απάνθρωπων μορφωμάτων, τα οποία οικειοποιήθηκαν την ιδεολογία αυτή. Διότι ο αγώνας για τη διεκδίκηση των εθνικών σου ΔΙΚΑΙΩΝ και όχι συμφερόντων, καθώς και ο αγώνας για την προάσπιση και μεταλαμπάδευση των αξιών και των ιδεών που πρεσβεύει το έθνος εις το οποίο ανήκεις, δεν είναι έκφραση μισαλλόδοξης και ξενοφοβικής πολιτικής. Οι αυτοαποκαλούμενοι εθνικιστές λοιπόν, οι οποίοι θεωρούν θεμιτό να υπερτονίζουν την ανωτερότητα της φυλής τους, υποβαθμίζοντας τα υπόλοιπα έθνη-φυλές, οι οπαδοί της βίας και του ξενοφοβισμού, καθώς και οι ορκισμένοι εχθροί των φιλελεύθερων δημοκρατικών καθεστώτων, σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ταυτιστούν, με τους εθνικιστές του δεκάτου ενάτου αιώνος. Επειδή όμως λατρεύω να τεκμηριώνω τις απόψεις μου, θα παραθέσω συγκεκριμένα παραδείγματα, τα οποία ενισχύουν το επιχείρημα μου αυτό. Οι Έλληνες επαναστάτες, που με συγκινητική αυταπάρνηση και γενναιότητα, αντιστάθηκαν στον κατακτητή και κατόρθωσαν να αποτινάξουν τον Οθωμανικό ζυγό, σε καμία περίπτωση δεν ταυτίζονται με τους «εθνικιστές» του σήμερα. Οι επαναστάτες που ψήφισαν το σύνταγμα της Επιδαύρου ( ένα σύνταγμα που μιλούσε για ατομικές και συλλογικές ελευθερίες και για δημοκρατικό πολίτευμα, σε έναν κόσμο που ακόμα διοικούσαν οι βασιλικές δυναστείες), σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως οπαδοί του απολυταρχισμού. Οι Βαλκανικοί λαοί, οι οποίοι επίσης ενώθηκαν απέναντι στον Οθωμανικό ζυγό, παραμερίζοντας τις επιμέρους διαφορές τους, κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων, αγωνίστηκαν για έναν σκοπό δίκαιο. Οι Καρμπονάροι της Ιταλίας, οι οποίοι έδωσαν πνοή και νέα ορμή στις φιλελεύθερες και πατριωτικές ιδέες της Γαλλικής επαναστάσεως, αγωνιζόμενοι για μια ενιαία Ιταλία, σαφώς και αγωνίστηκαν για έναν σκοπό εθνικώς και κοινωνικώς ορθό. Οι Πολωνοί εθνικιστές που επίσης αγωνίστηκαν για την ανεξαρτησία τους από τη Ρωσική αυτοκρατορία, καθώς και οι Ίβηρες που κατά τη διάρκεια του περίφημου πολέμου της Ιβηρικής Χερσονήσου, αγωνίστηκαν διεκδικώντας ένα φιλελεύθερο σύνταγμα και την «αποτίναξη» του ξένου τυραννικού ζυγού ( χωρίς να απουσιάζουν οι καπηλευτές του αγώνος αυτού), ορθώς αγωνίστηκαν.
Και για να κάνω ξεκάθαρο το ιδεολογικό στίγμα, αυτού του άρθρου, θέλω να τονίσω το εξής: Ο εθνικισμός ως όρος, αλλά και ως ιδεολογία, συνέβαλλε στη δημιουργία του σημερινού κόσμου. Συνέβαλλε στη διάλυση των δυναστικών και φεουδαρχικών αυτοκρατοριών και στην ίδρυση μικρών ή μεγαλύτερων εθνών κρατών. Συνέβαλε στη δημιουργία ενός κόσμου δικαιότερου. Συνέβαλε στην πτώση του αποικιοκρατικού συστήματος διακυβέρνησης, που προτού την εμφάνιση της ιδεολογίας αυτής, θεωρούταν ως κάτι δεδομένο. Ο αφορισμός λοιπόν της ιδεολογίας του εθνικισμού, ασφαλώς και πρέπει να διέπεται από κανόνες. Ασφαλώς και πρέπει να καταδικάζει ο εθνικισμός που βασίζεται στην ηθική και αξιακή υποβάθμιση των έτερων εθνών-φυλών. Ασφαλώς και πρέπει να καταδικάζεται ο εθνικισμός ο οποίος δεν προάγει την υπεράσπιση των ιστορικώς θεμελιωμένων δικαίων ενός έθνους, αλλά την «τυφλή» επεκτατική πολιτική, χωρίς καμία ιστορική και κοινωνιολογική προέκταση. Ο αγώνας όμως για την κατοχύρωση των εθνικών δικαίων ενός έθνους, καθώς και για την προάσπιση και τη μεταλαμπάδευση των ιδεών που το έθνος αυτό πρεσβεύει ( χωρίς καμία διάθεση υποβάθμισης των πολιτισμικών και κοινωνιολογικών κατακτήσεων των άλλων εθνών-κρατών), είναι όχι μόνο θεμιτός, αλλά και αναγκαίος για την κατοχύρωση της δικαιοσύνης στον κόσμο μας, με όρους φιλελευθερισμού και ισονομίας.
Ποιο το συμπέρασμα του άρθρου αυτού; Δεν μπορείς να κρίνεις μια ιδεολογία, προτού την μελετήσεις εις βάθος. Προτού αντιληφθείς το λόγο για τον οποίο γεννήθηκε και υπό ποιες συνθήκες. Έπειτα δεν μπορείς να κρίνεις έναν ιδεολογικό όρο (κάθε ιδεολογικός όρος άλλωστε, λαμβάνει αρκετές και διαφορετικές ερμηνείες), χωρίς να λάβεις υπόψη σου, όλες τις εκφάνσεις του, δηλαδή όλους τους τρόπους, με τους οποίους η ιδεολογία αυτή εφαρμόστηκε. Όπως λοιπόν καταδικάζουμε οποιαδήποτε μορφή του εθνικισμού, η οποία προάγει το μίσος, τη μισαλλοδοξία, τη ξενοφοβία και τον επαίσχυντο και ανιστόρητο επεκτατισμό, πρέπει να επαινούμε τον εθνικό αγώνα, που βασίζεται στις ιδέες της εθνικής ανεξαρτησίας, της εθνικής ενότητας και ομοψυχίας, της μεταλαμπάδευσης των ιδεών και των αξιών που πρεσβεύει το έθνος σου ( χωρίς να υποτιμάς τις αξίες των άλλων εθνών) καθώς και της προάσπισης των εθνικών σου δικαίων.