Στη μνήμη του Κυβερνήτη όλων των Ελλήνων

 Συνηθίζουμε να ακούμε από τους νεοεκλεγέντες Έλληνες πρωθυπουργούς πως θα κυβερνήσουν ως «πρωθυπουργοί όλων των Ελλήνων». Με τον τρόπο αυτό, ο εκάστοτε καινούριος πρωθυπουργούς, επιχειρεί να αποκλιμακώσει την προεκλογική ένταση και να μπορέσει να κυβερνήσει κερδίζοντας πίστωση χρόνου από τον λαό του. Στην πραγματικότητα όμως, ο μόνος ηγέτης του ελληνικού κράτους που δικαιούται τον τίτλο «πρωθυπουργός/κυβερνήτης όλων των Ελλήνων», είναι ασφαλώς ο Ιωάννης Καποδίστριας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας ο οποίος σαν σήμερα το 1831 δολοφονήθηκε άνανδρα στην είσοδο του ιερού ναού του Αγ. Σπυρίδωνος στο Ναύπλιο, από τους αδερφούς Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη. 

Η δολοφονία όμως του Ιωάννη Καποδίστρια, δε σήμαινε απλώς το πικρό τέλος ενός πρωθυπουργού, αλλά την παράδοση της Ελλάδας στην εσωστρέφεια και την παρακμή των Οθωνικών χρόνων. Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια σήμαινε την απώλεια ενός χαρισματικού κυβερνήτη, ο οποίος παρέλαβε «καμένη γη» και κατόρθωσε μέσα σε μία τετραετία να παραδώσει έργο που οι μεταγενέστεροι του χρειάστηκαν δεκαετίες ολόκληρες για να το εξελίξουν. Σήμαινε την απώλεια ενός κυβερνήτη που παρέλαβε ένα κράτος «αυτόνομο υπό την Σουλτανική επικυριαρχία» και παρέδωσε με τη συνθήκη του Λονδίνου μία Ελλάδα ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ! Σήμαινε την απώλεια ενός ηγέτη που δεν ταυτίστηκε με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων μίας μεγάλη δύναμης όπως οι περισσότεροι μεταγενέστεροι του, αλλά με την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της πατρίδας του και του λαού του. 

 Τι να πρωτογράψει κανείς για τη σπουδαία αυτή ιστορική φυσιογνωμία, η οποία καθόρισε την εποχή της; Να γράψει για τους αγώνες του Καποδίστρια τα Επτάνησα να κερδίσουν την αυτονομία τους και να αποκτήσουν δημοκρατικούς θεσμούς και σύνταγμα; Να γράψει για την επιτυχημένη του θητεία ως υπουργός εξωτερικών της Τσαρικής Ρωσίας; Την επιτυχημένη του θητεία που είχε ως αποτέλεσμα την αντίσταση στα δεσποτικά σχέδια του Μέττερνιχ και την αναβάθμιση της Ρωσίας στο διπλωματικό γίγνεσθαι; Την επιτυχημένη του θητεία που είχε ως αποτέλεσμα την ημιαυτόνομη «Ιόνιο Πολιτεία», την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Ελβετίας και την άψογη θεσμική οργάνωση του νεοσύστατου αυτού κράτους, αλλά και την τήρηση αυστηρής ουδετερότητας των Μεγάλων Δυνάμεων στην πολεμική σύγκρουση Ελλάδας και Οθωμανικής αυτοκρατορίας (ενώ οι μεγάλες δυνάμεις σκόπευαν στα πλαίσια του δόγματος της παγκόσμιας σταθερότητας να σταθούν ενεργά στο πλευρό της Οθωμανικής αυτοκρατορίας); Ή μήπως να γράψουμε για την θέρμη με την οποία ο Καποδίστριας υπερασπίστηκε το δίκαιο του αγώνος των επαναστατημένων Ελλήνων στις διάφορες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, συμβάλλοντας τα μέγιστα στη δημιουργία ενός ισχυρού φιλελληνικού ρεύματος στη γηραιά Ήπειρο; 

 Όμως όλα αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά. Ουδείς άλλωστε, ούτε οι μεγαλύτεροι εχθροί του Καποδίστρια, τόλμησε να αμφισβητήσει τον πατριωτισμό αυτού του ανθρώπου. Οι ολιγάρχες όμως που έβλεπαν τα μακραίωνα συμφέροντα τους να θίγονται από τη φιλολαϊκή του πολιτική και οι επαναστάτες που παρασύρθηκαν από την αγγλική κυρίως προπαγάνδα, κατέκριναν τον Καποδίστρια ως τύραννο και ως αυταρχικό κυβερνήτη. Ήταν όμως ο Καποδίστριας ένας αυταρχικός και ρωσοτραφής πολιτικός, που επιθυμούσε να κάνει το νεοσύστατο ελληνικό κράτος τσιφλίκι δικό του και της οικογένειας του; Η απάντηση ασφαλώς και είναι αρνητική στο ερώτημα αυτό. Και είναι μάλιστα αρνητική, για τους εξής απλούς και αδιαμφισβήτητους λόγους: Πρώτον, Όλες τις πολιτικές μάχες που κλήθηκε να δώσει (Δ' Εθνοσυνέλευση Άργους, περιοδεία στην λεηλατημένη από τον Ιμπραήμ και τις ορδές του Πελοπόννησο κ.α.) τις κέρδισε κατά κράτος, με τον λαό να αποδεικνύει στην πράξη την λατρεία που του είχε. Δεύτερον, οι πολιτικοί του αντίπαλοι, πλην των εκλεπτυσμένων λογίων με τις ευρωπαϊκές επιρροές, δεν ήταν ορκισμένοι οπαδοί της δημοκρατίας και του φιλελευθερισμού, αλλά μεγάλοι τσιφλικάδες όπως οι Μαυρομιχαλαίοι της Μάνης και μεγάλοι εφοπλιστές όπως οι Κουντουριώτηδες της Ύδρας, οι οποίοι έβλεπαν τα συμφέροντα τους να θίγονται από τις δίκαιες και πραγματικά ευρωπαϊκές πολιτικές του Καποδίστρια, οι οποίες προέβλεπαν τα εξής φιλολαϊκά και εθνικώς απαραίτητα μέτρα: 1. Αναδιανομή των εθνικών γαιών (εγκαταλελειμμένες μουσουλμανικές εκτάσεις γης) στους φτωχούς αγρότες και περιορισμός της απόλυτης κυριαρχίας των μεγαλοτσιφλικάδων στην ελληνική ύπαιθρο. 2. Εθνικοποίηση όλων των ιδιωτικών πολεμικών πλοίων που συνέβαλλαν στην εθνεγερσία του 21' και δημιουργία εθνικού στόλου, ικανού να προασπίσει τα δίκαια και τα συμφέροντα του ελληνικού κράτους στη θάλασσα του Αιγαίου. Αυτό βέβαια σήμαινε απώλεια σημαντικών κερδών για τους εφοπλιστές της εποχής, οι οποίοι μέχρι τότε μπορούσαν να δανείζουν και όχι να παραχωρούν τα πλοία τους,  έναντι δυσθεώρητου οικονομικού αντιτίμου. 

 Ασφαλώς, δεν ισχυρίζομαι πως ο Καποδίστριας δεν έλαβε αυταρχικά μέτρα και δύσκολες αποφάσεις (έλεγχος ιδιωτικών επιστολών, αυστηρή αστυνόμευση, ανελευθερία του τύπου κ.α.), μα ποιος ισχυρίζεται πως θα μπορούσε να κυβερνήσει αλλιώς κράτος στο οποίο κυριαρχούσαν η ασυδοσία των ολίγων και η αναρχία των οπλαρχηγών, οι οποίοι αρνούμενοι να δεχτούν πως η Ελλάδα έπρεπε να γίνει ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, επέμειναν να χρησιμοποιούν βαλκανοπρεπείς και τρομοκρατικές τακτικές ενάντια της εθνικής κυβερνήσεως, αλλά και του απλού λαού. Πως αλλιώς θα μπορούσε ο Καποδίστριας για παράδειγμα να φτιάξει τον εθνικό στρατό που με αρχιστράτηγο των Δημήτριο Υψηλάντη απελευθέρωσε την Στερεά Ελλάδα, εάν δεχόταν να υποκύψει στους μικροεγωισμούς μερικών οπλαρχηγών, που επειδή δεν λάμβαναν τον τίτλο του στρατηγού, αλλά τον «ταπεινωτικό» για αυτούς όρο του χιλίαρχου, αρνιόντουσαν να ενταχθούν στον ελληνικό στρατό; Ποιος μπορεί άλλωστε να χαρακτηρίσει ως αυταρχικό, τον πολιτικό άνδρα που διαμόρφωσε ένα από τα πιο προοδευτικά συντάγματα της εποχής του (σύνταγμα Επτανησίου πολιτείας 1803) και που βοήθησε στη δημιουργία ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού κράτους (Ελβετία) με δημοκρατικούς θεσμούς αξιοζήλευτους ακόμα και στις μέρες μας; Πως μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει ως διεφθαρμένο τύραννο έναν άνδρα που αρνήθηκε να λάβει μισθό για τα επίπονα καθήκοντα του ως κυβερνήτης; 

Με βάση όλα όσα προανέφερα λοιπόν, η σημερινή ημέρα, αποτελεί μία από τις πιο θλιβερές επετείους της ελληνικής ιστορίας, ακριβώς επειδή αποτελεί την απώλεια μίας λαμπρής ευκαιρίας για το ελληνικό έθνος. Μίας λαμπρής ευκαιρίας για το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, να μη γίνει η εσωστρεφής, αυταρχική, βαλκανοπρεπής και αδύναμη Ελλάδα του Όθωνα, αλλά η ισχυρή, αυτόνομη και προοδευτική Ελλάδα του κυβερνήτη Καποδίστρια και των συνεχιστών της πολιτικής του κληρονομιάς. Όμως αυτή είναι και η «άγρια γοητεία» της ελληνικής φυλής από την αρχαιότητα έως και σήμερα. Αυτή μας η ικανότητα να μπορούμε να πετύχουμε το καλύτερο, αλλά και το χειρότερο, είναι κάτι το μοναδικό. Είναι και ο λόγος που η Ελλάδα διαχρονικά πετυχαίνει ανέλπιστους θριάμβους (περσικοί πόλεμοι, εθνική ανεξαρτησία σε μία περίοδο έντονου δεσποτισμού (1830), βαλκανικοί πόλεμοι, Ελληνοϊταλικός πόλεμος κ.α.), τους οποίους όμως αδυνατεί να εξαργυρώσει, ακριβώς λόγω της εσωστρέφειας και της αγνωμοσύνης που επιδεικνύει στα πρόσωπα που την οδηγούν στους μεγάλους αυτούς θριάμβους (Θεμιστοκλής, Κολοκοτρώνης, Καποδίστριας κ.α.). 

 Επομένως, ενθυμούμενοι το θλιβερό γεγονός της δολοφονίας του Ιωάννη Καποδίστρια, πρέπει να μην κατακρίνουμε απλώς το γεγονός, αλλά και να αντιλαμβανόμαστε τους λόγους που οδήγησαν σε αυτή τη θλιβερή επέτειο. Να συμπεραίνουμε πως το «εμείς» είναι πιο σημαντικό από το «εγώ». Να συμπεραίνουμε πως η φιλία με τον οποιοδήποτε ξένο είναι θεμιτή, εφόσον εξυπηρετεί το εθνικό μας συμφέρον. Να συμπεραίνουμε πως υπεράνω όλων των εγωισμών και των επιμέρους διαφορών, είναι η πατρίδα μας και η ευημερία της. Να συμπεραίνουμε πως είμαστε ικανοί για το καλύτερο και το χειρότερο και να επιδιώκουμε πάντοτε το καλύτερο για την πατρίδα μας και τους συμπατριώτες μας.